1. -u で終わる女性名詞の曲用
Dhenu - 牝牛, 乳牛
単数 | 複数 | |
主格 nom. | dhenu | dhenū, dhenuyo |
呼格 voc. | dhenu | dhenū, dhenuyo |
対格 acc. | dhenuṃ | dhenū, dhenuyo |
具格 ins. | dhenuyā | dhenūhi, (dhenūbhi) |
奪格 abl. | dhenuyā | dhenūhi, (dhenūbhi) |
与格 dat. | dhenuyā | dhenūnaṃ |
属格 gen. | dhenuyā | dhenūnaṃ |
処格 loc. | dhenuyā, dhenuyaṃ | dhenūsu |
2. 同様に曲用される名詞の例
yāgu | 粥, かゆ, 乳粥 | kāsu | 坑 |
vijju | 電光, 雷光 | rajju | 縄, 紐(ひも) |
daddu | 輪癬, 皮膚病 | kaṇeru | 幼象, 象 |
sassu | 継母 | vadhu | 義理の娘 |
dhātu | 界, 要素, 字界, 語根, 道理; 舎利, 遺骨 |
3. 語彙 動詞
thaketi | 覆う,閉ず | nāseti | 破滅さす, 擯滅す, 放逐す |
sammajjati | 掃く, 掃除す, 研磨す | obhāsati | 光る, 輝く; 罵る, そしる |
bhajati | 親近す, 奉仕す | bandhati | 縛る, 結ぶ |
vibhajati | 分別す, 解釈す, 分配す | bhañjati | 破る, 破壊す |
māpeti | 築く, 建設す, 作る, 量る | chaḍḍeti | 捨つ, 吐く, 除く |
pattharati | 拡げる, 拡大する |
4. 演習1
1. Vadhū sassuyā dhenuṃ rajjuyā bandhitvā khettaṃ nesi.
義理の娘達が 継母の 牝牛を 縄で 縛って 土地に 導いた
2. Ammā yāguṃ pacitvā dārakānaṃ datvā mañce nisīdi.
母が 粥を 料理して 子供達に 与え 寝台に 座った
3. Purisassa hattesu ca aṅgulīsu ca daddu atthi.
男の 手と 指とに 皮膚病が ある
4. Mayaṃ aṭaviyaṃ carantiyo kaṇeruyo apassimha.*
私達は 林を 行く 幼象達を 見た
* apassi: passati の 過去時制
5. Itthī yuvatiyā bhattaṃ pacāpetvā dārikānaṃ thokaṃ thokaṃ* vibhaji.
婦人が 若い女性に 食事を 料理させて 娘達に 少しずつ 分け与えた
* thokaṃ thokaṃ: adv. 少しずつ, 次第に
6. Tumhe asaniyā ālokena guhāyam sayantam sīhaṃ passittha.
君達は 雷の 光で 洞窟で 眠る 獅子を 見た
7. Yuvatiyā hatthesu kumārehi dinnā* mālāyo santi.
若い女性の 手に 少年達から 与えられた 花環が ある
* dinna: deti の pp.
8. Vadhū khette kāsūsu patitāni phalāni saṃhari.
義理の娘が 土地の 坑に 落ちた 果実を 集めた
9. Brāhmaṇo Buddhassa dhātuyo vibhajitvā bhūpālānaṃ adadi / adāsi.
婆羅門が 仏の 舎利を 分けて 王達に 与えた
10. Vadhū sassuyā pāde vandi.
義理の娘達が 継母の 足に 礼拝した
11. Yuvatiyā geham sammajjitabbaṃ hoti.
若い女性の 家は 掃除されねばならない
12. Devatāyo sakalaṃ* vihāraṃ obhāsentiyo Buddhaṃ upasaṅkamiṃsu.
女神達が 全ての 僧房を 照らしながら 仏に 近づいた
* sakala; a. 全体の, 各部を含む。形容詞は修飾する名詞と同様に曲用されます。
13. Aṭavīsu vasantiyo kaṇeruyo sākhāyo bhañjitvā khādanti.
林に 住む 幼象達が 枝を 折って 食べた
14. Ahaṃ rukkhassa chāyāyaṃ nisinnānaṃ dhenūnaṃ ca goṇānaṃ ca tiṇāni
私が 木の 影に 座っている 牝牛達と 雄牛達に 草を
adadiṃ / adāsiṃ.
与えた
15. Itthī magge gacchantiṃ ammaṃ passitvā rathamhā oruyha taṃ vanditvā
婦人が 道を 行く 母を 見て 車から 下り それに 礼拝して
rathasmiṃ āropetvā* gehaṃ nesi.
車に 上がらせて 家に 連れて行った
* āropeti: āruhati の caus. 上らしめる, 上げる, 与える, 用意す, 示す
16. Vadhū gehassa dvāram thaketvā nahāyituṃ nadiṃ upasaṅkamitvā yuvatīhi
義理の娘達が 家の 戸を 閉じて 水浴する為に 河に 近づき 若い女性達と
saddhiṃ sallapantī nadiyā tīre aṭṭhāsi.
共に 会話しながら 河の 岸に 立っていた
17. Bhūpālo manusse vihiṃsante* core nāsetvā dipaṃ pālesi.
王が 人々を 害する 盗賊達を 撲滅して 島を 守った
* vihiṃsati: 害す, 悩ます, 困らす
18. Ammā asappurise bhajamāne putte samaṇehi ovādāpesi.
母が 不善士達に 親近する 息子達を 僧達に 教戒させた
19. Sappurisena kiṇitvā āhaṭehi bhaṇḍehi chaḍḍetabbaṃ
善士達によって 買って 持って来られた 品々に 捨てられるべきものは
natthi.*
ない
* natthi: = na-atthi なし, 非存, 無
20. Mā tumhe gāme vasante kassake vihiṃsatha.
君達は 村に 住む 農夫達を 害するな
5. 演習2
1. 母が宝箱にしまわれた黄金を取って娘に与えた。
2. 義理の娘が花輪(複)と果実(複)で女神たちを供養した。
3. もし君が坑(複)を掘るなら、私は木々を植える(未来)。
4. 君たちが畑に行って穀物を家に持って来る。
5. 幼象たちがバナナの木々を食べながら林を徘徊した。
6. 私は船で河を渡る少女たちを眺めていた。
1. Ammā mañjūsāyaṃ ṭhapitaṃ suvaṇṇaṃ gaṇhetvā dārikāya adadi/adāsi.
2. Vadhu mālāhi ca phalehi ca devatāyo pūjesi.
3. Sace tvaṃ kāsū khaṇeyyāsi, ahaṃ rukkhe ropessāmi.
4. Tumhe khettaṃ gantvā dhaññaṃ gehaṃ āharatha.
5. Kaṇeruyo kadalirukkhe* khādantiyo aṭaviyaṃ āhiṇḍiṃsu.
* kadalirukkha = kadalī + rukkha
6. Ahaṃ doṇiyā nadiṃ tarantiyo kumāriyo olokesiṃ.
7. 若い女たちが坑に落ちた枝(複)を引き出した。
8. 太陽の光線(複)が世界を照らす。
9. 姉妹たちが歌(複)を歌いながら水浴をしに池に行った。
10. 女が縄で牝牛を縛って畑に連れて来た。
11. 義理の娘が継母と共に仏舎利の供養をしにアヌラーダプラ* に行った。
* Anurādhapura: nt. セイロンの古都
12. 戒と智慧とが世界の人々の心を照らさんことを。
7. Taruṇiyo kāsuyaṃ patitāyo sākhāyo ākaḍḍhiṃsu.
8. Suriyassa rasmiyo lokaṃ obhāsenti.
9. Bhaginiyo gītāni gāyantiyo nahāyituṃ vāpiṃ gacchiṃsu.
10. Vanitā rajjuyā gāviṃ bandhitvā khettaṃ ānesi.
11. Vadhu sassuyā saha buddhassa dhātuṃ pūjituṃ Anurādhapuraṃ gacchi.
12. Sīlaṃ ca paññā ca loke manussānaṃ cittāni obhāsentu.